Kaygı, kişinin herhangi bir uyaranla karşılaştığında yaşadığı zihinsel, duygusal, bedensel değişimlerle kendini gösteren uyarılmışlık halidir.Kaygı, yaşamın doğal bir parçasıdır. Kişinin yaşamını sürdürebilmesi için gerekli bir duygudur.
Kaygının belli bir düzeyde olması normal kabul edilir. Hafif düzeyde kaygı, motivasyon, istek duyma, karar alma, harekete geçme ve dolayısıyla bireyin performansına olumlu yönde etki eder.Ancak kaygı çok yoğun olduğunda birey, enerjisini verimli şekilde kullanamaz.Dikkatini ve gücünü yapacağı işe yönlendirmekte zorlanır ve istenen performansa erişemez. Kaygının hiç olmadığı durumlarda ise birey, yapacağı işe motive olmakta zorlanır.
Sınav öncesinde öğrenilmiş bilginin, sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasına engel olan ve dolayısıyla başarının düşmesine yol açan yoğun kaygıya sınav kaygısı denir. Sınav öncesi veya sınav esnasında hafif gerginlik ve heyecan normal hatta yararlı kabul edilirken, sınav kaygısında gerginlik, heyecan ve huzursuzluk belirtileri şiddetli olmaktadır. Bu durum kişiyi rahatsız etmektedir. Yardımcı ve motive etmekten çok, zarar vermektedir. Kısaca; kaygı düzeyi sınav öncesi veya sırasında kişiyi engelliyor ve performansını olumsuz yönde etkiliyorsa sınav kaygısından bahsedilebilir.
Sınav kaygısı ders çalışmayı engelleyebilir. Öğrenilmiş şeyin gösterilmesini ve kendine güveni azaltır. Bu kaygıyı yaşayan kişiler yaklaşan sınavlarla ilgili sürekli bir kaygı duyar. Sınav sonuçlarının açıklanması ile kaygılar artabilir.
Sınav Kaygısının Belirtileri
Zihinsel belirtiler
Sınav öncesi veya sırasında kişinin aklından geçen, çoğu zaman fark edemediği olumsuz düşünceler mevcuttur.
‘Kötü not alacağım’
‘Başarısız olacağım’
‘Herkese rezil olacağım’
Aşırı uyarılmışlık hali
Unutkanlık
Dikkati toparlamada güçlük
Duygusal Belirtiler
Endişe hali
Kendine güvenmeme
Çaresizlik
Gerginlik
Sinirlilik
Huzursuzluk
Mutsuzluk
Fizyolojik Belirtiler
Kalp atışlarında artış
Solunum Sayısında artış
Ağız kuruluğu
Terleme
Titreme
Baş Ağrısı
Kas gerginliği
Uykusuzluk
İştah artışı ya da azalması
Bulantı, kusma
Karın ağrısı
Sık idrara çıkma
İshal ya da kabızlık
Davranışsal Belirtiler
Gergin hareketler
Kıpır kıpır olma
Ders çalışmayı bırakma
Sınava girmek istememe
Sınavda sorulara cevap vermeme
Sınavı yarıda bırakma
Mazeret sunarak sınavdan kaçınma
SINAV KAYGISININ NEDENLERİ
Sınav kaygısının, kaynakları ve ortaya çıkış şekilleri açısından farklılık gösterebilir. Kişi sınava tam olarak hazırlanmamışsa, kendini başkalarıyla karşılaştırıyorsa, geçmiş sınavlarında genellikle başarısız olmuşsa sınav kaygısı yaşayabilir. Ayrıca kişi; çevresindeki önemli kişileri memnun etmeye çalışabilir, onların kendisinden büyük beklentiler içerisinde olduğunu düşünebilir.Sonuç olarak kişinin deneyimleri ve inanışları, sınav kaygısının ne düzeyde ortaya çıkacağını belirler.
Ailenin yargılayıcı ve küçük düşürücü tutumları, çocukta kaygı ve güvensizlik duygularının oluşmasına neden olur. Yargılamanın ve eleştirinin yoğun olduğu bir çevre çocukta kaygı yaratır. Aynı zamanda ailede kaygılı bireylerin olması çocukta kaygıyı geliştirir. Bazen aileler farkında olmadan çocuklarında kaygı yaratır.
Sınav öncesi zamanı verimli kullanmamak sınav kaygısının bir başka nedenidir. Çalışmaya çok geç başlayan, erteleyen ve düzensiz çalışan kişilerde sınav kaygısı daha sık gözlenir. Çok konu ve az zaman sınav kaygısı yaratır.
Düzensiz bir yaşam tarzı sınav kaygısı olan kişilerde belirgindir. Uykusuzluk ya da çok uyuma, aşırı kahve, sigara, alkol tüketimi diğer sebeplerdir.
SINAV KAYGISI TEDAVİSİ
Çocuğunuzda ya da kendinizde sınav kaygısı belirtileri var ise, mümkünse bilişsel davranışçı terapist ünvanı olan (psikolog ya da psikiyatrist) bir profesyonelden destek almanız gerekmektedir.
Terapilerde amaç; sınav kaygısına neden olan çevresel etmenleri en aza indirgeyeci yaklaşımlarda bulunmak, kişinin olumsuz düşünme biçimini uygun metodlarla düzenlemek, sınav öncesi, esnasında ve sonrasında kişiye kaygıyla baş etme metodlarını öğretmektir. Ağır vakalarda veya terapiye destek olarak ilaç tedavileri de uygulanabilmektedir.
